Παζολίνι, Πιερ Πάολο

(Pasolini, Mπολόνια 1922 – Pώμη 1975). Ιταλός ποιητής, συγγραφέας και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Έγραψε τους πρώτους στίχους του στη διάλεκτο του Φριούλι, τόπο καταγωγής της μητέρας του, όπου έζησε μερικά χρόνια. Πήρε το πτυχίο της φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Μπολόνιας και από το 1949 μέχρι τον θάνατό του έζησε στη Ρώμη. Από τη στυλίστικη κριτική, τη μαρξιστική ιδεολογία και τις καθολικές του καταβολές, ο Π. απέκτησε τις πολιτιστικές προϋποθέσεις που επηρέασαν και τη δραστηριότητά του ως δοκιμιογράφου (Πάθος και ιδεολογία-1960). Η φιλολογική του αναζήτηση διεκρίθη αμέσως από την προσπάθειά του να αντιμετωπίσει ποιητικά και αφηγηματικά τα προβλήματα της σημερινής ιταλικής κοινωνίας. Οι γλωσσικές διαφορές των προσώπων που παρουσιάζονται στα μυθιστορήματά του Παιδιά της ζωής (1955) και Μια βίαιη ζωή (1959), γραμμένα σε ένα οργισμένο ανακάτεμα γλώσσας και ρωμαϊκής διαλέκτου, γίνονται για τον Π. τεκμήριο κοινωνικών και πολιτικών αντιθέσεων. Στους στίχους του με τα έργα Οι στάχτες του Γκράμσι (1957), Το αηδόνι της καθολικής εκκλησίας (1958), Η θρησκεία του καιρού μας (1962), Ποίημα σε μορφή ρόδου (1964), ο Π. σημειώνει το πέρασμα από τον νεορρεαλισμό σε δοκιμαστικές φόρμες πλατύτερες και λυπάται, στις ιδεολογικές του αναφορές, για τις κοινωνικές συνθήκες των κατώτερων τάξεων. Αξιόλογο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σκηνοθετική του δραστηριότητα στον κινηματογράφο, που άρχισε στα 1961 με την ταινία Accattone, η οποία μετέφερε στον κινηματογράφο την κοινωνική του θεματική, με απόλυτη προσωπική διαίσθηση. Οι πολυάριθμες ταινίες που σκηνοθέτησε ο Π., Μητέρα Ρώμη (1962), Ερωτικό (1954), Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (1964), Οιδίπους (1967), Θεώρημα (1968), Χοιροστάσιο (1969), Μήδεια (1969), αποτελούν τους σταθμούς μιας διαδικασίας εκφραστικού μετασχηματισμού. Ιδιαίτερα αξιόλογη ήταν η ταινία του Αδελφός Ήλιος, αδελφή Σελήνη. Στη δεκαετία του «70 βασίστηκε στους κλασικούς της λογοτεχνίας, προβάλλοντας ιδιαίτερα τη φύση, τη σαρκική υπόσταση του ανθρώπου, το φύλο· καρπός αυτής της τάσης είναι η λεγόμενη τριλογία της ζωής που αναπτύχθηκε στο Δεκαήμερο (1971), και, όχι χωρίς πένθιμους τόνους, στους Θρύλους του Καντέρμπερυ (1972) και στις Χίλιες και μια νύχτες (1974). Ο Π. δολοφονήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1975 στη Ρώμη. Τα αίτια της δολοφονίας δεν έγιναν γνωστά, πολλά όμως γράφτηκαν για τις σχέσεις του με ερωτικά ανορθόδοξα άτομα. Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, στο «Δεκαήμερο» (1971). Η Μαρία Κάλας, όπως εμφανίστηκε στο ρόλο της Μήδειας στην ομώνυμη ταινία του Π.Π. Παζολίνι, έργο της ώριμης περιόδου του σκηνοθέτη.